انجمن آثار و مفاخر فرهنگی استان فارس با همکاری مؤسسه فرهنگی هنری مهر صبا و همراهی معاونت فرهنگی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی فارس نخستین رویداد فرهنگی آیینه‌ها که با رویکرد آشنایی با شاعران استان فارس از سده نهم تا کنون، برگزار شد.

در این رویداد که نخستین نشست آن به آشنایی با سید کمال‌الدین غیاث فارسی، شاعر آیینی امامیه سده هشتم و نهم، در شیراز برگزار شد، دکتر مهدی فاموری، مجری و کارشناس و دکتر محمد مرادی، استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شیراز از زوایای گوناگون، این سراینده شیعی را بررسی کردند.

غلامرضا خوش اقبال، معاون امور فرهنگی و رسانه اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان فارس در این نشست گفت: بستری فراهم شد تا به شناساندن شاعران و ادیبان از سده نهم تا کنون بپردازیم و این رویداد با نگاهی دیگرگون به گذشته ادبی فارسی پس از حافظ خواهد پرداخت.

او با بیان اینکه بستر این رویداد در فضای مجازی خواهد بود، افزود: در گام نخست به سراغ شاعران رفته‌ایم و در ادامه دیگر ادیبان فارس را معرفی خواهیم کرد.

معاون امور فرهنگی و رسانه اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی فارس با اشاره به این‌که کسانی پس از حافظ زیسته‌اند که هرچند گمنام مانده‌اند، نه تنها در فارس که در بالندگی و جریان‌سازی زبان و ادب فارسی جایگاه برجسته‌ای داشته‌اند، ادامه داد: نخستین رویداد آیینه‌ها، به سراینده شیعه استان فارس می‌پردازد که شاعری توانا و پرکار بود و قصیده‌ها و غزل‌های زیبایی از او به‌جا مانده است.

مهدی فاموری، مجری برنامه با بیان اینکه جای خالی چنین رویدادهایی در شیراز دیده می‌شد، افزود: بسیاری از شاعران و ادیبان بوده‌اند که در زیر سایه بزرگانی چون حافظ و سعدی گمنام مانده‌اند با آنکه جایگاه ادبی بسیار بلندی دارند.

او با اشاره به معرفی کمال غیاث افزود: در تذکره الشعرای سمرقندی شاید کامل‌ترین زندگی‌نامه این شاعر را نگاشته اند و هنگامی که از پسوند فارسی برای کسی بهره گرفته می‌شود نشان از آن دارد که شیرازی نیست.

فاموری خاطرنشان کرد: او در شیراز می‌زیست و از ندیمان سلطان ابراهیم تیموری بود و نگاهی اعتدالی داشت. گاه او را پهلوان شاعران می‌خوانند و شیعی مذهب بود.

این کارشناس ادبی اظهار داشت: در آن روزگار گفته می‌شود که نزدیک به ۱۰۰ مذهب در فارس و شیراز بوده است. حمدالله مستوفی البته این دیدگاه را دارد که مردم فارس بیشتر اهل سنت شافعی سپس حنبلی، مالکی و شیعه هستند. البته هنگامی که می‌خواهیم درباره تاریخ تشیع در یک منطقه بررسی کنیم نباید تنها به تعداد افراد بنگریم و باید به کنش و واکنش‌ها را نیز بررسی کنیم.

او افزود: از سده هفتم کم‌کم تشیع به جایگاهی در فارس می‌رسد. در هنگام مغول، بحث مهدویت بالا گرفت و سید شرف‌الدین در شیراز و علی مشهدی اعلام مهدویت کردند. شاه شیخ ابواسحاق اهل تسامح بود و شاید از این رو حافظ به او علاقمند بود و شیعیانی در دستگاه وی بودند و علمای شیعه در کنار علمای دیگر مذاهب در دستگاه حاکمه بوده‌اند.

فاموری تصریح کرد: این‌ها مقدمه ظهور کمال غیاث است؛ در این بازه بیشتر شاعران فارس و شیراز شیعه هستند.

محمد مرادی نیز گفت: همانگونه که گفته شد در تذکره‌الشعرا با کمال آشنا می شویم که با نام‌ها و القاب گوناگون شناخته می‌شوند. شاعرانی که با لقب غیاث در ادبیات فارسی شناخته می‌شوند بسیارند که از همه برجسته‌تر کمال غیاث است. بسیاری از آنها در سده نهم هستند. کمال شیرازی در سده ۱۳ و یک کمال شیرازی در هنگامه پادشاهی شاه عباس برآمده است. گفتنی است که غیاث‌های شیرازی بسیارند. همچنین شاعران کمال‌نام کم نیستند تا آنجا که خود کمال غیاث در سروده‌هایش آشکارا می‌گوید که دیگر کمال‌ها و غیاث‌ها نیست.
او ادامه داد: با آنکه ترکیب کمال غیاث فارسی و شیرازی نیز کم نداریم ولی با این ویژگی‌ها همان کسی است که در تذکره الشعرا آمده و نامش حسین نوشته شده است. گاهی او را کمال استکان و قصه‌خوان شیرازی هم گفته‌اند. دولتشاه در جایگاه مرجعیت از او سخن گفته و دیگران از روی سخن او کم وزیاد گفته اند. جزئیاتی از زندگی وی در دست نیست. نفیسی مرگ او را ۸۴۹ می‌داند. از داده‌های پراکنده می‌توان به این برآیند رسید که زندگانی دراز پی نداشته است.
مرادی خاطرنشان کرد: او بیشتر در ایران به شاعر منقبت‌سرا و شیعی شناخته می‌شود که گاه سروده‌های او در هیات مذهبی هم خوانده می‌شود ولی در کشورهای سنی‌مذهب همچون ترکیه به تقلید او در سرایش از سعدی و حافظ شناخته می‌شود و از زاویه غزل در خارج از ایران شناخته شده است.
این استاد دانشگاه افزود: درباره کمال غیاث منابع بسیار مختصر سخن گفته‌اند. دیوان در سال ۸۶۱ نوشته شده که پس از مرگش بوده است و منابعی داریم که شعر او در هنگام زندگیش در خارج از کشور خوانده می شد. ده‌ها جنگ را می‌توان یافت که کهن‌ترین آن جنگ اسکندری است که در شیراز نوشته است. در همان محدوده هم با وجود گزینش اسکندر، در هنگام زندگی او شناخته می ‌شود.
مرادی اظهار داشت: در تذکره‌ها می‌خوانیم که او پیوندهایی با شاه شجاع داشته که گمان می‌رود ساخته و پرداخته تذکره‌نویسان باشد. هم خط او خوب بوده و هم صدایش تا آنجا که نوشته‌هایی از او در علی بن حمزه و تخت جمشید و جاهای دیگر وجود دارد.در خط یاقوتی و بخث‌های او درباره خوشنویسی حتی در شعرهایش بسیار داریم و بحث خوشنویسی و همچنین طبابت برای او بسیار اهمیت داشته است. و درباره اصطلاحات طبی هم در شعرهایش وجود دارد. آشنایی او با تاریخ بیشتر در حوزه شیعی بوده است.
 او ادامه داد: آشنایی او با تاریخ بیشتر برآمده از سنت ادبی است تا تاریخ دان و مورخ. چراکه گاه دیدگاه های عوامانه شیعی او دیده می شود.عامیانه‌گری تاریخی شیعی در شعرهای او جای بحث دارد.
این استاد دانشگاه بیان کرد: در شعرهای او هم می‌توان شیوه قدمایی چون حافظ و سعدی و خاقانی را دید و تاثیرپدیری از سنایی و حقانی جدی است . حسن کاشی شاید پیشرو در شعر شیعی باشد و کمال از او هم تقلید کرده و عوام فهم تر می شود. مقدمات شعر وقوعی را می‌توان در شعر او دید تا آنجا که شای  بابافغانی هم از او تقلید کرده است.
مرادی خاطرنشان کرد:در شعر معاصر تفنن‌طلبی در حوزه ردیف و... با کمال دیده می‌شود‌. همچنین غلوگویی شیعی که در شعر معاصر هم دیده شود.
او افزود: در قصیده‌گویی به شدت تحت تاثیر سعدی و در غزل تحت تاثیر خاقانی یا عراقی است. سعید نفیسی در پژوهش‌های خود دریافته است که گاه سروده‌های حافظ از کمال است و تحت تاثیر حافظ سروده است. وقوعی‌گرایی کمال تا آنجاست که می‌توان گفت پس از او دیگران مقلدش شده‌اند.
مرادی همچنین گفت: ردیف‌های جدید در شعرهایش نشان از آن دارد که دارد سبک‌سازی می‌کند و زبان ویژه خود را می‌سازد. سراپاگویی در سروده‌های او آشکارا خود را نشان می‌دهد که در بازه‌ای بسیار جایگاه پیدا می‌کند.
به گفته مرادی از دوره کمال است که تفنن‌طلبی در شعر آیینی و مذهبی و نواوری‌ها  جایگاه پیدا می‌کند.
این استاد دانشگاه خاطرنشان کرد: کمال در حوزه‌های محتلف توجه‌های ویژه دارد و هم دنبال معنا، تفنن و ... است. توجه‌های او جایگاه شعری او را روشن می‌کند. از زوایای مختلف می‌توان آثار او را بررسی کرد.
مرادی در عین حال اظهار داشت: آسیب‌های شعر کمال در روزگار ما به کار می‌رود و از این رو من سراغ این اسیب‌ها رفتم.
او افزود: ساده شدن شعر از دیگر ویژگی اوست یعتی تفنن طلبی او  حرکت می‌کند به سوی ساده نگاری.
مرادی خاطرنشان کرد: غزل مذهبی از شیراز آغاز می شود در ستایش پیامبر و امام علی که منسوب به قرن هشتم است و شیراز از نطر شعر دینی و مذهبی خاستگاه است.

دیدگاه خود را ثبت نمایید.